เริ่มแล้วขับเคลื่อนประเทศไทยด้วยการเริ่มจัดเก็บภาษีคาร์บอน การจัดเก็บภาษีคาร์บอนเป็นหนึ่งในมาตรการสำคัญที่รัฐบาลไทยนำมาใช้เพื่อขับเคลื่อนประเทศให้เข้าสู่เป้าหมาย ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) ภายในปี ค.ศ. 2050 และ การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Emissions) ภายในปี ค.ศ. 2065 ซึ่งเป็นพันธสัญญาต่อเวทีโลกว่าประเทศไทยจะช่วยลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างจริงจัง รวมถึงการร่างกฏหมายอื่นๆ เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมและสภาพภูมิอากาศ ที่อยู่ในขั้นตอนการพิจารณาและคาดว่าจะประกาศใช้ในลำดับถัดมา

รัฐบาลผลักดัน ครม.เห็นชอบหลักการออกกฎกระทรวง “เก็บภาษีคาร์บอน” 200 บาท/ตัน หนุนประเทศไทยสู่ Net Zero รมช.คลัง ยืนยันไม่กระทบราคาน้ำมัน-ต้นทุนผู้ประกอบการ

เมื่อวันที่ 21 มกราคม 2568 ที่ผ่านมา นายพิชัย ชุณหวชิร รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เปิดเผยว่าที่ประชุมคณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติ หลักการร่างกฎกระทรวงการคลัง ว่าด้วยการกำหนดอัตราภาษีสรรพสามิตสำหรับกลไกราคาคาร์บอน (Carbon Pricing) ซึ่งจัดเก็บจากสินค้าน้ำมันและผลิตภัณฑ์น้ำมัน โดยร่างกฎกระทรวงนี้เป็นข้อเสนอจาก กรมสรรพสามิต กระทรวงการคลัง ที่มุ่งหมายให้การจัดเก็บภาษีเป็นเครื่องมือในการกระตุ้นให้ ผู้ประกอบการและประชาชนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้พลังงาน ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Greenhouse Gas Emissions) และส่งเสริมความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อม

รายละเอียดของฉบับร่างภาษีคาร์บอน

กลุ่มสินค้าที่เข้าข่ายการจัดเก็บภาษีคาร์บอน
สินค้าน้ำมันและผลิตภัณฑ์น้ำมันที่ถูกกำหนดให้มีภาษีคาร์บอน ได้แก่:

น้ำมันเบนซินและแก๊สโซฮอล์ทุกประเภท (E10, E20, E85)
น้ำมันก๊าดและน้ำมันสำหรับให้แสงสว่าง
น้ำมันเชื้อเพลิงสำหรับเครื่องบินไอพ่น
น้ำมันดีเซลและน้ำมันดีเซลผสมไบโอดีเซล (B5, B7, B10)
ก๊าซปิโตรเลียมเหลว (LPG) และก๊าซโพรเพน
น้ำมันเตาและน้ำมันที่คล้ายกัน

อัตราภาษีคาร์บอน
ร่างกฎกระทรวงกำหนดให้ จัดเก็บภาษีคาร์บอนที่อัตรา 200 บาทต่อตันคาร์บอนเทียบเท่า โดยมีหลักเกณฑ์การคำนวณที่พิจารณาจาก ค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Emission Factor) ของเชื้อเพลิงแต่ละประเภท

ผลกระทบและข้อได้เปรียบของมาตรการ

ไม่ส่งผลกระทบต่อต้นทุนราคาน้ำมันและภาคอุตสาหกรรม
นายเผ่าภูมิ โรจนสกุล รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง ยืนยันว่ามาตรการภาษีคาร์บอนนี้ จะไม่กระทบราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศ หรือภาระต้นทุนของผู้ประกอบการ เนื่องจากโครงสร้างภาษีถูกออกแบบให้สอดคล้องกับกลไกทางเศรษฐกิจและนโยบายของภาครัฐ โดยมุ่งเน้นการสร้างแรงจูงใจเชิงบวกให้ผู้ผลิตและผู้บริโภคปรับเปลี่ยนพฤติกรรมมากกว่าการเพิ่มภาระค่าใช้จ่าย
ส่งเสริมอุตสาหกรรมที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
มาตรการนี้มีเป้าหมายเพื่อกระตุ้นให้อุตสาหกรรมปรับตัวสู่แนวทางที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะอุตสาหกรรมยานยนต์และพลังงานที่ถือเป็นแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกหลักของประเทศ (คิดเป็น 70% ของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั้งหมดในประเทศไทย) การกำหนดกลไกราคาคาร์บอนในโครงสร้างภาษีจะช่วยให้ ประเทศไทยสามารถแข่งขันในเวทีการค้าระหว่างประเทศ โดยเฉพาะในตลาดที่ให้ความสำคัญกับประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมและการลดการปล่อยคาร์บอน เช่น สหภาพยุโรปและสหรัฐอเมริกา
สร้างความตระหนักและส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของภาคประชาชน
นอกจากผู้ประกอบการแล้ว นโยบายภาษีคาร์บอนยังเป็นเครื่องมือที่ช่วยกระตุ้นให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เกิดการตระหนักมากขึ้นถึงผลกระทบจากชีวิตประจำวัน เช่น การเลือกใช้น้ำมันที่ปล่อยคาร์บอนต่ำ การใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ และการหันมาใช้พลังงานหมุนเวียน ซึ่งจะนำไปสู่การลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในระยะยาว

แนวโน้มและทิศทางของประเทศไทยต่อเป้าหมาย Net Zero

มาตรการภาษีคาร์บอนถือเป็นก้าวสำคัญของประเทศไทยในการก้าวสู่ เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ (Low Carbon Economy) ซึ่งเป็นแนวโน้มที่หลายประเทศทั่วโลกกำลังให้ความสำคัญ การใช้ภาษีเป็นเครื่องมือทางเศรษฐกิจจะช่วยให้เกิดการปรับตัวของอุตสาหกรรมในประเทศให้สามารถแข่งขันได้ในระยะยาว

ทั้งนี้ รัฐบาลยังมีแผนสนับสนุน อุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้า (EV) และการใช้พลังงานสะอาดควบคู่ไปกับมาตรการภาษี เช่น การให้สิทธิพิเศษทางภาษีสำหรับรถยนต์ไฟฟ้า การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานสำหรับ EV Charging Station และการส่งเสริมพลังงานหมุนเวียน สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้ประเทศไทยสามารถบรรลุเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

FDI ผู้เชี่ยวชาญที่ปรึกษาด้านสิ่งแวดล้อมและความยั่งยืน

ผู้เชี่ยวชาญอย่าง FDI มีความคิดเห็นว่า ในการกำหนด ภาษีคาร์บอน 200 บาทต่อตัน เป็นหนึ่งในมาตรการสำคัญที่รัฐบาลไทยใช้เพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และส่งเสริม เศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy) โดยมาตรการนี้จะไม่กระทบต่อราคาน้ำมันขายปลีกและต้นทุนของผู้ประกอบการ แต่จะช่วยสร้างแรงจูงใจให้ทุกภาคส่วนปรับตัวไปสู่แนวทางที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเร็วขึ้น โดยจะส่งผลที่ก่อให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้นในภาคอุตสาหกรรมการผลิตและบริการ ทั้งนี้ยังกระตุ้นการสร้างความตระหนักรู้ให้ประชาชนทุกภาคส่วนได้มีส่วนร่วมถึงการใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ และคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ที่สำคัญยังเป็นการสร้างมาตรฐานให้ผู้ประกอบการในกลุ่มสินค้า 6 กลุ่มหลักที่จะส่งสินค้าไปยังสหภาพยุโรป รวมถึงประเทศที่มีการบังคับใช้มาตรการการปรับคาร์บอนก่อนเข้าพรมแดน (Carbon Border Adjustment Mechanism: CBAM) อ่านต่อ CBAM คืออะไร ? ที่สามารถใช้ราคาคาร์บอนนี้ เป็นข้อมูลในกรณีที่จะมีการจัดเก็บมูลค่าส่วนต่างราคาคาร์บอนจากสินค้า เป็นการสร้างโอกาสใหม่ในการเติบโตของภาคเศรษฐกิจต่อไปในอนาคตอีกด้วย

จะเห็นได้ว่ามาตรการภาษีคาร์บอนที่ภาครัฐได้ประกาศออกมา ณ ปัจจุบันนี้จะเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงแนวทางการดำเนินธุรกิจไปสู่แนวทางสังคมคาร์บอนต่ำ ตามนโยบายการรณรงค์ให้ทุกภาคส่วนในประเทศร่วมกันลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกอย่างเร่งด่วน เพื่อให้ประเทศไทยนั้นบรรลุเป้าหมาย Net Zero ได้โดยเร็วในปี 2065 และกลุ่มภาษีคาร์บอนนี้จะหยุดอยู่เพียงกลุ่มเชื้อเพลิง หรือ จะลามไปสู่กลุ่มผลิตภัณฑ์ตัวอื่นอีกหรือไม่เป็นสิ่งที่เราในภาคประชาชนและธุรกิจ ยังไงต้องจับตามองกันต่อไป